Τα δικά μας final-4

Με αφορμή την διεξαγωγή του final-4 της Ευρωλίγκα θυμόμαστε μερικά από τα ρεκόρ του Ελληνικού μπάσκετ στην τελική τετράδα της διοργάνωσης.

Η Ελλάδα λάμπει δια της απουσίας της από το φετινό final-4 της Βιτόρια. Ο Παναθηναϊκός έφτασε μέχρι τους προημιτελικούς όπου αποκλείστηκε με 0-3 νίκες από την Ρεάλ Μαδρίτης ενώ ο Ολυμπιακός των 1000 προβλημάτων κατέρρευσε στο δεύτερο μισό της RS τερματίζοντας 9ος.

Ωστόσο το Ελληνικό μπάσκετ έχτισε μια μακρά παράδοση με την διοργάνωση που θα ζήλευαν πολλές άλλες χώρες.

Η Ελλάδα των τροπαίων

Η χώρα μας στην εποχή των final-4 (από το 1988 και εντεύθεν) μετρά 9 κατακτήσεις τροπαίων, περισσότερες από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Η Ισπανία ακολουθεί με 6 κατακτήσεις και το Ισραήλ με 4. Είναι σαφές ποια χώρα αποτελεί το «αφεντικό» της γηραιάς ηπείρου.

Η κορυφή της Ελλάδας αποτελεί μια «ευγενική χορηγία» του άλλοτε παντοδύναμου Παναθηναϊκού που το διάστημα 1996-2011 έχτισε την δυναστεία του κατακτώντας το τρόπαιο 6 φορές (αριθμός ρεκόρ σε αυτή την περίοδο). Ο Ολυμπιακός από την μεριά του συνέβαλλε κι αυτός σημαντικά με 3 κατακτήσεις, το 1997, το 2012 και το 2013.

Παναθηναϊκός πρωταθλητής Ευρώπης 2011

Οι Έλληνες αρχισκόρερ

Άλλη μια κατηγορία η οποία στην κορυφή της έχει γαλανόλευκο χρώμα. Ο Νίκος Γκάλης 25 χρόνια μετά την απόσυρση του από τα παρκέ παραμένει ο κορυφαίος σκόρερ στην ιστορία των final-4.  Ο κορυφαίος Έλληνας καλαθοσφαιριστής μπορεί να μην κατέκτησε ποτέ το τρόπαιο (μέτρησε 4 παρουσίες, 3 με τον Άρη το 1988, το 1989, το 1990 και 1 με τον Παναθηναϊκό το 1994) ωστόσο «βομβάρδισε» τα αντίπαλα καλάθια σημειώνοντας συνολικά 231 πόντους. Μάλιστα αυτή η επίδοση του έδωσε το καλύτερο PPG στην ιστορία με μ.ο. 28,9 πόντους ανά αγώνα.

Δεύτερος στην κατάταξη είναι ο Αμερικανός (πολιτογραφημένος Ρώσος) Τζέι Αρ Χόλντεν ο οποίος με την φανέλα της ΤΣΣΚΑ Μόσχας έλαβε μέρος σε 8 final-4 πετυχαίνοντας 194 πόντους. Τρίτος με 172 είναι ο Αμερικανός Τράγιαν Λανγκντον της ΤΣΣΚΑ Μόσχας ενώ ο 2^ος καλύτερος Έλληνας σκόρερ είναι ο Θοδωρής Παπαλουκάς (6ος συνολικά στην λίστα) με 164 πόντους με τις φανέλες των ΤΣΣΚΑ Μόσχας και Ολυμπιακό.

Ο Νίκος Γκάλης με αντίπαλο τον Μάικ Ντ' Αντόνι της Τρέισερ Μιλάνου

Βασίλης Σπανούλης όπως λέμε… Τόνι Κούκοτς

Ο κορυφαίος γκαρντ του Ολυμπιακού έχει πετύχει μια εξωπραγματική επίδοση στα final-4 που όμοια της έχει πετύχει στο παρελθόν μόνο ο μυθικός Τόνι Κούκοτς. Ο Λαρισαίος αθλητής έχει κατακτήσει το βραβείο του MVP του final-4 τρεις φορές μιας και ήταν ο σημαντικότερος λίθος των κατακτήσεων της Ευρωλίγκας του 2009 (με την φανέλα βέβαια του Παναθηναϊκού) και του 2012, 2013 με τους «ερυθρόλευκους». Όσο για το ποια ήταν η καλύτερη στιγμή του μην το ψάχνετε. Τα αλλεπάλληλα τρίποντα που πέτυχε στον τελικό με την Ρεάλ Μαδρίτης το 2013 στο Λονδίνο ακόμη «στοιχειώνουν» τους Ισπανούς.

Τα τρίποντα του Σπανούλη στον τελικό του 2013

Όταν το final-4 «επισκέπτεται» την Ελλάδα

Το 2020 το final-4 θα διεξαχθεί στην Αθήνα. Θα είναι το 4ο συνολικά final-4 το οποίο θα διεξαχθεί επί Ελληνικού εδάφους. Η πρώτη φορά ήταν το μακρινό 1993 στο ΣΕΦ, όταν ο ΠΑΟΚ του Ντούσαν Ίβκοβιτς και του Μπάνε Πρέλεβιτς έχασε μια μοναδική ευκαιρία να κατακτήσει το πλέον βαρύτιμο τρόπαιο. Ήταν η Μπενετόν Τρεβίζο στον ημιτελικό που στέρησε από τους Θεσσαλονικείς το όνειρο να στεφθούν πρωταθλητές Ευρώπης επί Αθηναϊκού εδάφους.

Ότι δεν κατάφερε ο ΠΑΟΚ το 1993, το κατάφερε ο Παναθηναϊκός από την αντίστροφη μεριά 7 χρόνια αργότερα. Το –τότε- νεόκτιστο PAOK SPORTS ARENA της Θεσσαλονίκης φιλοξενούσε το final-4 του 2000. Το «τριφύλλι» κατέκτησε το δεύτερο Ευρωπαϊκό τρόπαιο της ιστορίας του με τον Όντεντ Κάτας (τότε αθλητής των «πράσινων») να ξεσπά σε κλάματα  μετά τον τελικό όπου και τιμώρησε την ομάδα της καρδιάς του, την Μακάμπι Τελ Αβίβ.

Η τελευταία φορά μέχρι σήμερα που η Ελλάδα φιλοξένησε την τελική φάση του Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος ήταν το 2007. Το ΟΑΚΑ φιλοξένησε έναν από τους θεαματικότερους τελικούς του θεσμού με τον Παναθηναϊκό να κατακτά το τρόπαιο κόντρα στην ΤΣΣΚΑ Μόσχας του συγκλονιστικού Θοδωρή Παπαλουκά.

Παναθηναϊκός-ΤΣΣΚΑ Μόσχας 93-91

Οι Έλληνες προπονητές και οι εμφύλιοι των final-4

Ο Γιάννης Ιωαννίδης ήταν αυτός που έκανε την αρχή. Ο «ξανθός» οδηγώντας τον «αυτοκράτορα» Άρη της δεκαετίας του ’80 ήταν αυτός που έφτασε πρώτος σε final-4 και πιο συγκεκριμένα στην Γάνδη το 1988. Έκτοτε μέτρησε άλλες 5 συμμετοχές με τον Άρη (1989, 1990), τον Ολυμπιακό (1994, 1995) και την ΑΕΚ (1998). Σε καμία όμως από αυτές τις 6 περιπτώσεις δεν κατέκτησε το τρόπαιο αν και έφτασε πολύ κοντά.

Μπορεί να φαίνεται παράξενο αλλά μόλις το 2013 κατέκτησε για πρώτη φορά Έλληνας προπονητής την Ευρωλίγκα. Πρόκειται για τον Γιώργο Μπαρτζώκα που οδήγησε τους «ερυθρόλευκους» στην 2η συνεχόμενη κατάκτηση του τροπαίου στο Λονδίνο. Ο δεύτερος (και τελευταίος μέχρι σήμερα) είναι ο Δημήτρης Ιτούδης ο οποίος με την ΤΣΣΚΑ Μόσχας στον τελικό του 2016 κέρδισε τον δάσκαλο του Ζέλικο Ομπράντοβιτς της Φενερμπαχτσέ.

Ο Δημήτρης Ιτούδης με το τρόπαιο το 2016

Έχει συμβεί πολλές φορές Ελληνικές ομάδες να αναμετρηθούν μεταξύ τους κατά την διάρκεια την σεζόν στο κύπελλο πρωταθλητριών και μετέπειτα στην Ευρωλίγκα. Ωστόσο στην φάση του final-4 αυτό συνέβη μόλις 3 φορές (και οι 3 σε ημιτελικό). Το 1994 στο Τελ Αβίβ ο Ολυμπιακός επικράτησε του Παναθηναϊκού με 77-72 παίρνοντας το εισιτήριο για τον τελικό. Το 1995 στην Σαραγόσα επαναλήφθηκε το ίδιο σκηνικό με νίκη των Πειραιωτών με 58-52. Το 2009 στο Βερολίνο ήρθε η ώρα των «πράσινων» να κερδίσουν τον αιώνιο αντίπαλο τους, με σκορ 84-82 και στην συνέχεια να «σηκώσουν» την κούπα.

Ολυμπιακός-Παναθηναϊκός στο Τελ Αβίβ (1994)

Τα «ξεχασμένα» final-4 και η ιστορία του Γεώργιου Μόσχου

Η Ευρωλίγκα συνηθίζει να μετράει τα final-4 από το 1988 και μετά. Ωστόσο, αν και λίγοι το ξέρουν, το 1966 και το 1967 διεξήχθησαν δύο –ανεπίσημα- final-4 σε πειραματική μορφή κατά τα πρότυπα του NCAA. Ωστόσο στην Ευρώπη δεν γνώρισαν μεγάλη απήχηση και η ιδέα εγκαταλείφτηκε από την FIBA, μέχρι να επανέλθει η ιδέα το 1988.

 Το 1966 η κραταιά ΑΕΚ της εποχής συμμετείχε στο πρώτο final-4 της ιστορίας. Πριν τον ημιτελικό της ΑΕΚ με την Σλάβια Πράγας ο Γεώργιος Μόσχος, ένας εκ των σημαντικότερων Ελλήνων αθλητών της εποχής, αποκάλυψε στους συναθλητές τους ότι έπασχε από καρκίνο στους λεμφαδένες.

Αυτή η αποκάλυψη επηρέασε αρνητικά τους συμπαίκτες του με αποτέλεσμα να καταρρεύσουν και τερματίσουν στην 4η θέση του final-4. O ημιτελικός με την Σλάβια Πράγας ήταν και ο τελευταίος αγώνας στην καριέρα του Γεώργιου Μόσχου ο οποίος απεβίωσε λίγους μήνες αργότερα. Το 1968, όταν η ΑΕΚ κατέκτησε το κύπελλο κυπελλούχων Ευρώπης, ο Μόσχος ο οποίος δεν ξεχάστηκε από τους συμπαίκτες του θεωρήθηκε και αυτός μέλλος της ομάδας τιμώμενος έτσι σαν κυπελλούχος Ευρώπης.

Ο Γεώργιος Μόσχος, εμβληματική φιγούρα της ΑΕΚ